Historie:
Rond 1800 werden krankzinnigen samen met afstotelijke zieken, misdadigers en onmaatschappelijke lieden opgesloten in gasthuizen en gestichten waar de omstandigheden erbarmelijk waren. Tot in de 19e eeuw was er van behandeling van de krankzinnigen nauwelijks sprake. Mensen werden er wel opgevangen, maar niet behandeld en de omstandigheden bleven bedroevend. Deze opvatting veranderde halverwege de 19de eeuw, krankzinnigheid werd toen voor het eerst als een behandelbare ziekte gezien en er kwam een krankzinnigenwet in 1941. De ruimte en rust die nodig waren om dit te behandelen werd gevonden in Bloemendaal, in het Provinciaal Ziekenhuis Santpoort, toen Meerenberg geheten. In 1849 opende dit toen ultra moderne krankzinnigengesticht haar deuren om psychiatrische patienten die vooral in Amsterdam voor overlast zorgden, van de straat te halen en een goed thuis te bieden. De rust van de duinen, het bos en de frisse zeelucht zou beter voor ze zijn dan de drukte van de stad. In 1918 wordt de naam "gesticht Meerenberg" veranderd in "provinciaal ziekenhuis Santpoort". In 1949 wordt er ter ere van het 100 jarig bestaan een beeld voor het hoofdgebouw neergezet met daarop de tekst: 'Meer nog leidde hen menschlievendheid en gevoel van menschenwaarde'. Het PZ groeide uit tot een enorme inrichting met vijftienhonderd patiënten, bijna evenveel verplegend personeel, een enorme afdeling ondersteunende taken - technisch beheer, hoveniers, timmerlui, schoenmakers. Talloze gebouwen verrezen op dat prachtige stukje Kennemerduinen van bijna 38 hectare. De grote, grimmige toegangspoort met daarachter het classicistische ziekenhuis was altijd dicht. Buurtbewoners wisten niet wat er achter de hekken gebeurde. Het PZ was beklemmend en geheimzinnig.
Inmiddels staat Santpoort leeg, het hoofdgebouw heeft een monumentenstatus en zal dus bewaard blijven, de rest wordt gesloopt.
Op een grauwe dag met veel wind ben ik naar Sandpoort gereden, het ziekenhuis was makkelijk te vinden en na enig zoeken vond ik een gat in het hek en kon ik me door een kapot raam naar binnen wurmen. Binnen was het stil, koud, vochtig en tochtig, de vloeren waren op sommige plaatsen verrot en door de vele kapotte ramen woei de wind hard en knalde er af en toe een deur dicht, sloegen zonneschermen tegen de ramen en losse stukken dakleer en andere rommel werden van hun plaats gewaaid hetgeen voor een spannende en wat lugubere sfeer zorgde. Het ziekenhuis bestaat met name uit lange, brede gangen en grote slaapkamers. Aan originele details was er binnen niet veel meer te vinden, alles was leeggehaald en deels gesloopt waardoor er niet meer de sfeer van een oud ziekenhuis heerste. De buitenkant had echter wel mooie details zoals het gehele hoofdgebouw met klok, de diverse soorten kozijnen en dakkapelletjes. Alles bij elkaar maakte het een overwegend troosteloze indruk.
|