Historie:
De grote witgepleisterde villa Sonnehaert heette oorspronkelijk Villa Riendelwoud en werd in 1909 gebouwd. De eerste steen werd gelegd door mevrouw H. del Baere op 9 april 1910. Het pand heeft dubbele oprijlaan die een, ooit, fraaie parkachtige tuin omsluit. De villa is in 1929 aanzienlijk vergroot met een rechter travee. Beide topgevels hebben vakwerk imitatie. Het huis met tuin en park zijn een voorbeeld van de laatste periode waarin buitenplaatsen zijn gebouwd en aangelegd. Het lijkt dan ook waarschijnlijk dat de Villa de eerste jaren van haar bestaan als buitenplaats gediend heeft want over de periode 1910 tot 1947 is weinig te vinden.
Al sinds 1938 speelde het KAB (Katholieke Arbeiders Beweging) met plannen voor een eigen herstellingsoord. Men vond dat de vrouwen van de arbeiders, die dikwijls gebukt gingen onder de last van lang en zwaar werk, van een groot gezin en van armelijke levensomstandigheden, enige tijd tot rust moesten kunnen komen. Door de oorlog die in 1940 uitbrak kwam de bouw van het herstellingsoord stil te liggen en na de bevrijding ontbraken de financiën en de materialen om de bouw voort te zetten. Maar tegelijkertijd vond de KAB dat er nu meer dan ooit behoefte was aan een herstellingsoord, met name voor de vrouwen in het arbeidersmilieu. In 1947 kocht de levensverzekeringsmaatschappij Concordia voor de KAB de buitenplaats Sonnehaert. De KAB vestigde daar haar eerste herstellingsoord en droeg het beheer over zowel het tehuis als over de opnamen over aan haar zusterorganisatie Herwonnen Levenskracht. Deze vereniging was sinds 1913 vooral werkzaam geweest in de tbc-bestrijding maar wilde nu haar taken verder uitbreiden.
Op 19 juli 1948 gingen aan de statige en lommerrijke weg, even buiten Zeist, voor het eerst de deuren open van Sonnehaert. Er was plaats voor twintig vrouwen die enkele weken hun intrek in de villa namen. Voor opname was een indicatie van de doker nodig, veelal was deze dat zij moesten uit rusten van de drukkende zorgen van hun bestaan zodat ze zich daarna weer " fit en met nieuwe moed aan de vooral in deze tijden soms uitermate moeilijke gezinstaak konden geven." Al in het eerste jaar bleek dat de KAB onvoldoende uitgerust was om een herstellingsoord naar behoren te exploiteren. Er was in eerste instantie gezocht naar een plek om de vrouwen op te kunnen vnagen en Sonnehaert bleek daarvoor eigenlijk te klein. Een behoorlijke conversatie zaal was er niet, waardoor de vrouwen met z'n alleen in en te kleine ruimte zaten en er absoluut geen rust heerst. Wanneer er ook nog bezoek kwam dan werd het probleem nog groter. Maar ook de aard en ernst van de problemen die de vrouwen hadden was onderschat. Pas in de jaren vijftig zou blijken dat vaak zo'n 80% van de patiënten in herstellingsoorden kampte met meer of minder ernstige psychische problemen. Net na de opening was dit nog niet bekend maar zag men wel dat depatiënten voor een groot deel uit zeer labiele mensen bestond. Er werden dus al snel plannen gemaakt om de villa te verbouwingen waardoor er meer ruimte voor de patienten ontstond en zij wel de rust konden krijgen waarvoor zij kwamen. Aan de inhoud van de opvang zelf werd weinig aandacht besteedt, rust, wat ontspanningsactiviteiten en goede lichamelijke verpleging en verzorging werd in die tijd voldoende geacht. Pas in de jaren vijftig en zestig drong in de herstellingsoorden langzaam door dat er een actiever behandelaanbod moest komen om de problemen succesvol te kunnen behandelen, en vormen van psychotherapie deden hun intrede.
Ondanks de voorstellen en inzichten veranderde er de eerste jaren weinig. Daarvoor waren verschillende oorzaken aan te wijzen zoals het feit dat de leiding met het herstellingsoordwerk geen ervaring had, de diagnostische en therapeutische kennis en ervaring betreffende patiënten met psychische klachten er tot in de jaren vijftig gewoon niet was en tenslotte speelden financiële beperkingen soms een rol. Het werk in Sonnehaert werd in hoofdzaak gefinancierd uit bijdragen van de leden van de KAB. Die bijdragen waren niet onuitputtelijk.
Maar misschien was de belangrijkste reden wel dat de opgenomen vrouwen vaak niet ontevreden waren over hun verblijf in het huis getuige de brieven van oud-patiëntes waarin zij spraken over "grote waardering voor wat in Sonnehaert wordt genoten", en van "grote dankbaarheid ten opzichte van de KAB die het initiatief tot dit werk ondernam." Hierdoor zal de noodzaak tot verbeteringen en vernieuwingen in Sonnehaert waarschijnlijk minder urgent hebben geleken.
Toch hebben zowel Sonnehaert als de andere herstellingsoorden waaronder Ariënshof waar alleen mannen werden opgenomen, zich sinds het midden van de jaren zestig geleidelijk aan ontwikkeld tot professionele instellingen voor geestelijke gezondheidszorg. In het proces van vernieuwing van het werk in de herstellingsoorden was Herwonnen Levenskracht sinds 1966 een voortrekker. Sinds het midden van de jaren zestig worden herstellingsoorden vaak door de overheid gefinancieerd en niet meer door een vakbeweging.
Sonnehaert en Ariënshof maken sinds 1993 deel uit van de H.C. Rümke Groep - een combinatie van psychiatrische en psychotherapeutische zorginstellingen in de regio Utrecht. Toen deze beide huizen in 1995 opgingen in één instelling, Altrecht genaamd, kwam Villa Sonnehaert leeg te staan. Binnen de nieuwe instelling heeft één van de drie afdelingen opnieuw de Sonnehaert.
De monumentale villa werd verkocht aan de heer Nico Bakker die ook het tegenovergelegen Oud London bezit. Tot 2001 stond het pand leeg en zou door de eigenaar illigaal de achterkant zijn gesloopt.
Op 28-08-2001 namen krakers bezit van de villa en veranderden de naam in Villa Vrugtbar. Deze naam werd mede-ingegeven door de grote tuin, die werd gebruikt als moestuin op basis van permacultuur. De bewoners probeerden zoveel mogelijk ecologisch en zelfvoorzienend te leven. In huis werden soms (besloten) feesten gegeven en af en toe waren er cursusactiviteiten, zoals bijvoorbeeld in oktober 2006 de cursus "'ecologisch tuinieren voor dummies". De bewoners hadden een terughoudend beleid met betrekking tot aanloop van geïnteresseerden.
Kort nadat de krakers bezit van het pand genomen hadden zou de eigenaar geprobeerd hebben hen met behulp van een knokploeg te laten verwijderen, hetgeen niet lukte. De krakers bleven en maakten het pand weer water en wind dicht. Nadat ze ruim 8 jaar, onder nogal primitieve omstandigheden, in de villa gewoond hebben, zijn ze 14-03-2010 vertrokken met achterlating van vrijwel alle spullen. Reden was dat de eigenaar een kort geding aan gespannen heeft om hen eruit te krijgen om het pand gedeeltelijk te slopen. Daarbij blijft alleen de voorgevel staan en worden er luxe zorgappartementen te gebouwd.
|